Theo Trần Đình Sử trong Thi pháp Truyện Kiều, Kim Vân Kiều truyện đã qua sáu lần biên soạn lại:

• Bản ghi chép sớm nhất về sự tích Thuý Kiều - Từ Hải là Kỷ tiễu trừ Từ Hải bản mạt (Ghi chép đầu đuôi chuyện dẹp trừ Từ Hải) của Mao Khôn đời Minh. Bản này chép:

"Vương Thuý Kiều là kỹ nữ Lâm Tri, đầu tiên là Kiều Nhi, giỏi hát lối mới, thạo hồ cầm. Sau tìm cách trốn khỏi nhà xướng ca, đổi tên ở bên bờ biển. Nuỵ khấu đánh Giang Nam, bắt Thuý Kiều mang đi rồi trở thành áp trại phu nhân của Từ Hải. Từ Hải rất yêu quý nàng, mọi kế hoạch đều nghe theo nàng. Quan quân phái người đến chiêu hàng, Kiều đem nhiều việc đến khuyên, Hải mới quyết tâm hàng. Quan quân bố trí kế hoạch, Từ Hải thua chết, Thuý Kiều cũng bị quan quân cướp. Sau khi bị Đốc phủ làm ô nhục, Kiều bị gả cho tù trưởng Vĩnh Thuận làm thiếp. Trên đường qua sông Tiền Đường, Thuý Kiều than: Minh Sơn hậu đãi ta, ta vì việc nước dụ chàng mà bị hại. Giết một người chồng rồi lại lấy một người chồng, còn mặt mũi nào sống nữa! Bèn nhảy xuống sông mà chết."[1]

• Hồ Thiếu bảo bình Nuỵ chiến công (Chiến công quan Hồ Thiếu bảo bình định nuỵ khấu) trong Tây Hồ nhị tập của Chu Tiếp thời Sùng Trinh.
• Ảo mộng - Tam khắc phách án kinh kỳ của Mộng Giác đạo nhân (1643).
• Vương Thuý Kiều trong Ngu Sơn tân chí (quyển 8) của Dư Hoài cuối Minh đầu Thanh. Tác phẩm này miêu tả Thuý Kiều thành một người đẹp đa tài, trang nhã, đáng kính, đáng yêu nhưng bạc mệnh, miêu tả Từ Hải thành một người có chí lớn, hảo sảng, một đại trượng phu có phong vận.
• Vương Thuý Kiều truyện của Hồ Khoáng, miêu tả Từ Hải thành một anh hùng tuy bị lừa nhưng vẫn chiến đấu quyết liệt.
• Kim Vân Kiều truyện 20 hồi của Thanh Tâm Tài Nhân.